بطور طبیعی گربه ها 16 ساعت از روز را در خواب هستند و ترجیح میدهند در طول شب به فعالیت بپردازند.و این یکی از شایعترین شکایات دارندگان گربه خانگی ست که از شیطنت و بازیگوشی گربه خود در طول شب شکایت می کنند.راههای زیادی برای کنترل این عادت ذاتی وجود دارد.
1- در اولین گام جای خواب راحت و گرم و نرمی دور از اتاق خواب خودتان برای گربه تهیه کنید.
2-برای جلوگیری از ورود گربه تان به اتاق خواب و بازی کردن و احتمالا انداختن یا شکستن برخی از وسایل در اتاق را ببندید.
3-سعی کنید در طول روز گربه تان را با اسباب بازی سرگرم کرده و بیدار نگه دارید.اسباب بازی موردعلاقه او را شناسائی کرده و در اختیارش بگذارید،لحظاتی را به او اجازه دهید کنار پنجره یا در بالکن بگذراند بدون شک در این لحظات برای اکتشاف و تماشای مناظر بیرون بیدار خواهد ماند.
4-غروب،چند ساعت قبل از خواب با گربه تان بازی کنید.
منبع: peteducation
ترجمه :شیما.م
گربه ها عاشق لم دادن و آفتاب گرفتن هستند،این خصلت ذاتی گاه برای صاحبان آنها دردسرساز میشود،وقتی که آنها باغچه ای دارند!
گربه ها خاک باغچه را شخم میزنند و حمام خاک می گیرند،روی گلها برای تعیین مرز قلمرو خود ادرار می کنند و چنان هنگام بازی سرمست اند که شاخه ها را می شکنند و براحتی همه زحمات و هزینه ای که در طی مدت طولانی صرف داشتن یک باغچه کرده اید را هدر میدهند اما این یک کابوس دائمی نیست اگر شما راه مقابله با آن را بدانید:
1-مواد شیمیائی بی خطر زیادی در بازار وجود دارد که با استفاده از آنها در باغچه گربه ها رغبتی به ورود به محوطه آن ندارند،البته اگر شما در باغچه سبزی و محصولات گیاهی خوراکی دارید نمی توانید از آن استفاده کنید.
2-متداولترین و ارزانترین روش پاشیدن ناگهانی مقداری آب بر روی گربه ای که قصد ورود به باغچه را دارد ست.غالبا گربه ها از آب بیزارند و این تنفر باعث میشود هرگز به آن باغچه بازنگردند هرچند معدود گربه های عجیب و غریبی هستند که این هشدار را تنها یک بازی و شوخی تلقی می کنند اما خوشبختانه تعداد این گربه ها زیاد نیست.
3-راه حل موثر دیگر استفاده از گرد پوست مرکبات خصوصا لیمو، پرتقال، گریپ فروت و همچنین پودر قهوه ست!شامه گربه ها به این رایحه ها حساس میباشد.کاشتن شمعدانی در باغچه نیز بی تاثیر نیست.
4-روش دیگر که مستلزم صرف هزینه و وقت بیشتری ست،پوشاندن سطح خاک باغچه بوسیله توری های مخصوص ست،این حصار دست و پاگیر مانع ورود گربه ها به باغچه میشود.
همچنین شما میتوانید حاشیه باغچه را با کاشتن گلهای خاردار محصور کنید و یا با ریختن مخروطهای کاج در سطح باغچه مانع ورود گربه ها شوید.
گربه ها محتاط و هوشیارند و نزدیک گلهای خاردار نمی روند،همچنین راه رفتن روی مخروط کاجها برایشان ناراحت کننده ست.
5-راه حل دیگری که به ذهن برخی از صاحبان رسیده مددجوئی از سگها میباشد.اما این راه مطلقا روش مناسبی نیست،چراکه علاوه بر احتمال وقوع درگیری و جراحت امکان خراب شدن کامل باغچه توسط سگ هنگام تعقیب گربه بینوا وجود دارد.
6-و توصیه پایانی اینکه باغچه را گربه پسند طراحی نکنید،بطور مثال از طراحی و نصب لانه پرندگان و ریختن دانه در باغچه برای آنها و در نتیجه جلب توجه گربه ها خودداری کنید.
منبع : Buzzle
ترجمه : شیما.م
گربه خود را برای مسواک روزانه عادت دهید!
از اونجائی که همستر حیوون بسیار تمیزیه و فقط یه کنج از قفس رو برای دفع ادرار استفاده میکنه نیازی به تعویض سریع تراشه چوبها نیست اما اگه به صورت روزانه اقدام به پاکسازی تراشه چوبهای آغشته به ادرار نکنین بستر همستر شما به زودی بوی بدی میگیره و همین شاید باعث دلزدگی شما از نگهداری همسترتون بشه.عجبیه بعضی ها تصور می کنن ادرار باید خیلی خوشبو باشه؟ که گلایه می کنن قفس همستر ما خیلی بو میده و وقتی من به قفس نگاهی میندازم می بینم بیش از نیمی از تراشه چوبها از ادرار مرطوب شده!!! شما هیچ وقت نباید اجازه بدین تراشه چوبها تا این حد مرطوب باشن با یه وسیله ای مثل قاشق می تونین هر روز اقدام به خارج کردن تراشه چوبهای خیس بکنین و تراشه چوب تمیز رو جایگیزینش کنین اما قبل از ریختن تراشه چوبهای جدید حتما پودر جادوئی رو کف قفس بریزین!
طرز تهیه اسانس لیمو برای تراشه چوبها:
در فصل لیموترش خیلی از ما ترجیح میدیم از لیموترش تازه به جای آبلیموها استفاده کنیم.از این به بعد شما می تونین به جای دور ریختن پوست لیموترش یه پودر جادوئی برای بستر همسترتون تهیه کنین!
پوست لیموترش رو چند روز در نور آفتاب خشک کنین و بعد در میکسر به صورت پودر در بیارین و مقداری از این پودر رو لابه لای تراشه چوبها بریزین و بعد نتیجه اش رو به من بگین البته توی یه سایتی خوندم اضافه کردن چند قطره آبلیمو هم خوبه.من خودم این یکی رو امتحان نکردم چون فکر می کنم موندگاری عطر پودر بیشتر باشه.
اینم تراشه چوب معطر هدیه ایستگاه همستر به شما
راستی شستشوی کامل قفس با مواد شوینده ملایم مثل صابونهای مایع به صورت ماهیانه و خشک کردن قفس در آفتاب و بعد از اون پاشیدن پودر جادوئی کف قفس فراموش نشه!
قبل از توضیح در مورد نحوه نگهداری انواع همستر کوتوله(روسی یا روبوروفسکی یا سفید زمستانی)٬لازمه که مواردی رو بگم تا دوستانی که اولین سری همسترهای کوتوله در ایران رو خریدن مطمئن باشن که اینا واقعا همستر کوتوله هستن٬هرچند اونقد از نظر ظاهری این ۴ تا همستر متفاوت هستن که یه آدم ناشی هم متوجه میشه اینا مثل بقیه همسترائی که ما تو ایران داریم نیست و منم که به اندازه کافی تو بخش معرفی نژادها توضیح دادم اما متاسفانه اونقد آدمای دروغگو زیادن که اگه یکی واقعا صداقت داشته باشه مشکل حرفشو باور می کنن آخه کافر همه را به کیش خود پندارد!!!
آقای امینی که خیالش راحته٬چون همستراشون نرهستن و همه گونه های همستر نر کوتوله هم روزنه ای زیر شکمش داره که همسترای سوری ندارن!
اما در مورد یلدا خانوم که همستراشون ماده هستن٬از روی جثه کوچیک همسترتون و درشتی چشما و تفاوت چشمگیر رفتاری نسبت به همستر سوری و همچنین مودار بودن دستها و پاها و کشیده تر بودن پوزه همسترتون نسبت به همسترای دیگه می تونین مطمئن باشین که همستر شما یه کوتوله ست.همسترای سوری دستا و پاهاشون خیلی کم موئه و پوزه های کوتاه و چاقی دارن اما همسترای روسی علی رغم تپل بودن خودشون بینی هاشون کشیده تر و تیزتره.
اولین نکته مهم در مورد همسترای کوتوله اینه که اونا برخلاف همسترای سوری سریع و جهنده هستن٬شما وقتی همستر سوری رو تو خونه رها می کنین هر وقت اراده کنین خیلی راحت می تونین بگرینشون اما همسترای کوتوله(خصوصا روسی)خیلی سریعن و فرار می کنن پس حتما برای آزاد کردنشون در خونه از توپ همستر استفاده کنین.
حالت جهنده اونا باعث میشه که شما مجبور شین اگه قصد دارین تو آکواریوم یا هر ظرف روباز دیگه ای ازشون نگه داری کنین ارتفاع رو کمی بیشتر از حد معمول همسترای سوری بگیرین البته جهش همسترای کوتوله خیلی کمه فک نکنین مثل قورباغه هستن!
بستر مناسب برای همسترای کوتوله خاک و یا ماسه هستش٬توی اروپا خاک مخصوص براشون وجود داره که من تفاوتش رو با خاکهای معمولی نمی دونم اما از یه دامپزشک که پرسیدم جوابشون این بود نوع خاک خیلی متفاوت نیست اما خیلی ریز و سبک نباشه٬منظورم اون دسته از خاکهائیه که حالت سنگ ریزه دارن.البته از پوشال هم می تونین استفاده کنین.
رژیم غذائیشون هم مثل همسترای سوریه یه سری ممنوعیتهای بیشتری دارن که تو بخش رژیم غذائی هست.
خیلی اجتماعی هستن و اصلا برای زندگی کردن با همسترای دیگه مشکل ندارین حتی توصیه اکید اینه که به هیچ وجه تنها نگهداری نشن در غیر این صورت دچار بدخلقی و افسردگی میشن. .
زاد و ولدشون هم تو اسارت خیلی به سختی اتفاق می افته و تعداد بچه ها تو هر زایمان خیلی کمه گاهی حتی فقط ۲ تا !
گرگ تنها،یکی از دوستائی که مشخصه خیلی حیوونا رو دوست داره کامنتی برام گذاشت که باعث نوشتن این تاپیک شد!!!
سلام.وبلاگ شما رو تازه دیدم و لذت بردم.امیدوارم تو کارتون موفق باشید..چند تا نکته بود که جسارتا خواستم اشاره کنم :دوست من تازگیها نگهداری از خزند ه های غیر بومی (انواع مارها مثل پیتون و بوا و کروکودیل و تمساح و کیمن) تو ایران مد شده و متاسفانه افراد بی وجدانی هستند که برای غذای این موجودات بی گناه که خودشون از محیط طبیعی دور افتاده و در عذاب هستند، از موش ، رت و حتی همستر زنده استفاده میکنن ... خواهش من از شما این بود که مواظب مشتریها باشید اگه براتون ممکنه آمار سایر حیوونای خونگیشونو بگیرید و در صورتی که تعداد زیاد خواست دلیلش رو بپرسید.
متاسفانه در ایران نگهداری از حیوون خونگی بهیچوجه به طرز صحیح فرهنگسازی نشده و تعداد قابل توجهی از کسانی که همستر میخرن معمولا خیلی زود پشیمون میشن و حیوون بیچاره سر از کوچه و خیابون و شکم سگ و گربه در میاره...
اگه براتون ممکنه این نکته مهم رو بعنوان یکی از تاپیکهاتون قرار بدید واشاره کنید که حیوون خونگی بازیچه نیست... در تصمیمشون دقت کنن و بعد اقدام به خرید کنن...مسائلی مثل عکس العمل سایر اعضای خونواده - مسافرتها - اشتغال به تحصیل یا کار در شهر دیگه - مراقبت دامپزشکی وبهداشت حیوان و.... رو حتما مد نظر داشته باشن و حتما حتما اینو در نظر بگیرن که دوست کوچولوی تازه واردشون برای حداقل دو سال مهمون اوناست... آیا توانایی اونو دارن در همه شرایط در این مدت مثل یه عضوی از خونواده مراقبش باشن؟؟؟!!!!
کامنت با وجود مختصر بودن اونقد مفیده که نیازی به توصیه بیشتر من نداشته باشه.فقط یادمون باشه:
حیوونات خونگی یا حیواناتی که ما با دخالتهای بی جا اونا رو از زیستگاه طبیعی شون جدا کردیم یا توانائی زندگی مستقل رو به هیچ وجه ندارن یا بسیاری از غرایز اساسی برای زنده موندن در طبیعت رو از دست دادن پس اگه بی سرپرست رها بشن زنده نمی مونن.
به عقیده من آدما در این مورد به ۴ گروه تقسیم میشن:
۱-از حیوونا می ترسن یا از اونا بدشون میاد و اصلا بهشون نزدیک نمیشن.این دسته معمولا تجربه نگهداری از یه حیوون خونگی رو هم نداشتن.۲-افرادی هستن که از شکنجه حیوونا لذت میبرن،این دسته بیمارن باید تحت درمان قرار بگیرن.۳-کسانی که وقتی حیوونی رو می بینن کلی ذوق می کنن اما به هیچ وجه سرپرستای خوبی نیستن چون بعد از مدت کوتاهی خسته و دل زده میشن.۴-هم حیوونا رو دوست دارن و هم حوصله نگهداری از اونها رو دارن.
پس از خودتون بپرسین من جز کدوم دسته هستم و بعد تصمیم بگیرین که آیا می تونین یکی از این دوست داشتنی ها رو داشته باشین یا نه؟نگهداری حیوونا گاهی از نگهداری نوزاد هم سخت تره،اونا زبان مشترکی برای برقراری ارتباط با ما ندارن،شما باید عاشق و با تجربه باشین تا معنی رفتارشون رو درک کنین.
خواهش می کنم اینقدر هم نگین حیوون کثیفه.به نظر من اگه حیوون خونگی بو بده مقصر صاحبشه.آخه این زبون بسته ها که نمی تونن در حموم رو باز کنن برن دوش بگیرن.بعدشم بعضی از حیوونای خونگی مثل هستر فضای محدودی برای زندگی دارن و تو همون فضا می خوابن،غذا می خورن و دفع می کنن.معلومه اگه اون قفس به حال خودش رها شه بو می گیره.
یه نکته دیگه وقتی حیوون خونگیتون شما رو گاز می گیره خواهشا مظلوم نمائی نکنین.زود اعتراف کنین چی کار کردین که گازتون گرفت.شما یا اونو ترسوندین یا محکم گرفتینش و دردش اومده یا حوصله بازی نداشته و شما اصرار کردین و یا اصلا از اینکه تو دست بگیرینش خوشش نمیاد اما شما دست بردار نیستین...!فراموش نکنیم حیوونا برخلاف انسانها هرگز از روی کینه و خشم و دشمنی به کسی آسیب نمی رسونن بلکه فقط زمانیکه احساس خطر می کنن برای دفاع واکنشهای شدید نشون میدن.
شاید سخت گیرانه به نظر برسه اما دوست دارم به من قول بدین که سرپرستای خوب و دائمی کوچولوهای من هستین.برای من پرسود تره که وقتی مشتری تماس میگیره و حاضره همه همسترهای منو یه جا بخره قبول کنم اما هیچ وقت این کارو نکردم و نمی کنم چون خیالم راحتره وقتی یه نفر برای خودش می خواد تا یه دلال برای سود بردن.
فکر می کنین این فسقلی چی می خواد بگه؟به نظر من داره میگه دوستم بدار و مراقبم باش،من به دور از مادرم سخت بی پناهم،من تنها در دنیای وحشی شما آدمها بدون حمایت می میرم.
به غیر از گونه های کوتوله و چینی که به سختی در اسارت تکثیر میشن سایر گونه ها برای تولید مثل در اسارت مشکلی ندارن.ولی افرادی که قصد تکثیر دارن باید یه سری نکات کلیدی رو رعایت کنن.بهترین سن بارداری برای همستر بعد از سه ماهگیه،همون جور که قبلا گفتم بارداری قبل از این سن به دلیل کوچک بودن جثه ممکنه باعث مرگ همستر مادر و بچه هاش بشه.
همستر ماده در 4 تا 6 هفتگی به بلوغ جنسی می رسد و در سن 6 هفتگی تا 8 هفتگی قادر به جفت گیری و باروری اند اما تا پایان 3 ماهگی برای اولین جفت گیری و باردار شدن زمان مناسبی نیست. سیکل جنسی یا همان دوره جنسی در همستر ماده هر 4 روز تکرار می شود(مدت چرخه استروس ٤ روز تخمک گذاری . ١- ٢ ساعت بعد از تاریکی روز اول استروس .جایگزینی جنینی روز ششم از شروع استروس).درست در صبح روز بعد از تخمک گذاری ،یک سری ترشحات در اطراف دستگاه تناسلی (واژن) همستر ماده قابل مشاهده است که حالت شیری و لزج دارد،با مشاهده این ترشحات معمولاً دو روز بعد می تواند جفت گیری با موفقیت انجام شود.توجه کنید هیچگاه نباید همستر نر را در قفس همستر ماده قرار داد چراکه ماده برای دفاع از لانه خود به سمت همستر نر حمله وار می شود.
علایم عمومی بارداری
همستر در این دوره شکموتر و کم تحرک تر میشه و شما در روزای آخر بارداری متوجه چاق تر شدن اون میشین.گاهی ناآروم به نظر میرسه که اگه از همسترهای دیگه جدا شده باشه جای نگرانی نیست.البته این یه قاعده کلی ست و بعضی از همسترها در این دوره هم به فعالیتهای عادی خودشون ادامه میدن و حتی ساختار رحم اونا جوریه که برجستگی اون خیلی مشهود نیست.
(من خودم همستر ماده ای دارم که در دوره بارداری شیطنتش رو داره حتی تا روز آخر تو چرخ و فلک بازی می کنه و چون سنگین شده بعضی وقتا پاش سر می خوره از چرخ و فلک می افته بیروناوایل می ترسیدم بچه هاش سقط شه اما تا الان هیچ مشکلی براش ایجاد نشده.حتی نزدیک به زایمان هم لونه سازی نمی کنه انگار اصلا به فکر بچه هاش نیست.تو زایمان اولش فکر می کردم از اون دسته مادرائی که نه به بچه هاش شیر میده نه اونا رو گرم می کنه،حسابی بی خیال به نظر میرسید اما بعد تولد بچه ها دیدم خیلی هم مادر دلسوزیه
)
همستر ماده علاوه بر علائم ذکر شده در دوره بارداری ترشحات زردرنگی داره که گاهی هم لک های خونی با اون دیده میشه. این مسئله معمولا روزای آخر دوره بارداری برای بعضی همسترها اتفاق می افته.
۱-معمولا جفت گیری در نیمه های شب صورت می گیره اگه خودتون جفت گیری همسترها رو دیدین و مدت اون طولانی بود حتما همستر ماده باردار شده پس اقدام به جداسازی جفت کنین در غیر این صورت همستر ماده بعد دو سه روز از سپری شدن دوره بارداری به خاطر احساس خطری که به صورت غریزی از جانب همستر نر داره به اون حمله می کنه(همستر نر بلافاصله بعد از تولد بچه هارو می خوره تا ماده حاضر به جفت گیری مجدد باشه)و قبل از اینکه این درگیری ها منجر به آسیب دیدگی بشه همسترها رو جدا کنید.طول بارداری همستر سوری بین ۱۶ تا ۲۱ روزه.(این روز ها تقریبی است تمام جوندگان و جانداران قادرند زایمان خود را تا حدودی به تأخیر بیاندازند.در صورت ایجاد استرس ،مناسب نبودن شرایط محیطی و احساس خطر زایمان خود را به تأخیر می اندازند)
۲-در دوره بارداری محیطی آرام رو برای همستر ماده فراهم کنید و حدالامکان از دست زدن به اون خودداری کنین.بعضی از همسترها اونقدر رحم ضعیفی دارن که اگه بغلشون کنین منجر به سقط جنین هاشون میشه.
۳-تا یک هفته مونده به زمان زایمان دیگه نمی تونین قفس همستر رو تمیز کنین چون همستر کم کم آماده لونه سازی برای زایمانه.پس مقداری دستمال کاغذی ریزشده براش بذارین خودش بقیه کارها رو انجام میده.(از یک هفته مونده به زایمان تا پایان دوره شیردهی جابه جا کردن همسترها برای تمیز کردن قفس و شستن اون ممنوع!)
۴-بچه ها معمولا نصفه شب یا صبح خیلی زود به دنیا میان و بعد از تولد مادر اونا رو تمیز می کنه و شروع به شیر دادنشون می کنه و روی اونا می خوابه تا گرم بمونن.
علل بچه خواری
یه کار غریزی که متاسفانه همسترها گاهی انجام میدن بچه خواریه که معمولا به چهار علت زیر اتفاق می افته.
۱-تغذیه نامناسب و ناکافی در دوره بارداری،بنابراین مادر برای جبران رژیم غذائی بد اقدام به تامین انرژی از این راه می کنه.
۲-شرایط نامناسب محیط زندگی،معمولا وقتی همستر احساس نا امنی در محیط داشته باشه یا بترسه دچار اضطراب میشه و یک یا چند تا از بچه هاشو می خوره.
۳-از میان برداشتن بچه های ضعیف یا مریض،محکم ترین علت بچه خواریه.همستر ماده به محض اینکه احساس کنه بچه ای ضعیف یا مریضه و ممکنه برای بچه های دیگه مشکل ایجاد کنه اقدام به خوردنش می کنه.
۴-حضور همستر نر در قفس همستر مادر یا نزدیک بودن قفس همستر مادر به قفس همسترهای دیگه و احساس خطر از طرف حمله سایر همسترا به بچه ها
۵- مجاورت قفس همستر مادر در نزدیکی همستری دیگر (چون بوی همسترای دیگه رو احساس می کنه)
(اگرچه دیدن این صحنه خیلی آزاردهنده ست ولی به هیچ وجه مانع همستر مادر نشین،دخالت شما باعث ادامه روند بچه خواری میشه)
البته تعدادی از همسترهای ماده بدون هیچ کدوم ار دلایل فوق در هر زایمان اقدام به این کار می کنن.این دسته از همسترها معمولا اصلا به بچه هاشون شیر نمیدن و اونا رو گرم نمی کنن.اگه دیدین همستری در دو زایمان پیاپی بی دلیل بچه هاش رو از بین برد این همستر برای زاد و ولد مناسب نیست و هیچ وقت بچه ای رو بزرگ نخواهد کرد پس از اون برای تکثیر استفاده نکنین.
یه دسته همستر دیگه هم هستن که به نظر می رسه در زایمان اول گیج می زنن نمی دونن چطور باید از بچه هاشون مراقبت کنن و با تعجب بهشون نگاه می کنن و حتما از خودشون می پرسن اینا دیگه چین!شما یکی دو روز باید حوصله به خرج بدین بچه ها رو نزدیک سینه های مادر بذارین وقتی بچه ها شروع به شیر خوردن کنن مادر تازه می فهمه قضیه از چه قراره.
سعی کردم جامع و ساده براتون توضیح بدم امیدوارم مطالب مفید واقع بشه.
همه تلاششو کرده تا محیطی شبیه محیط طبیعی همسترها بسازه.هر کدوم از همسترها خونه ای جداگانه دارن ولی از طریق تونل می تونن به خونه های همدیگه دسترسی داشته باشن.
حتما شما هم بارها تو مغازه ها دیدین که تعداد زیادی همسترو تو یه آکواریم کثیف نگه داری می کنن به همین دلیل خیلی ها رغبتشون رو برای خرید همستر از دست میدن چون فکر می کنن همستر کثیفه در حالیکه اگه تراشه چوبها قفس سه هفته یه بار تعویض شه و قفس هم ماهی یک بار شسته شه می بینین که چقد این حیوون تمیز و دوست داشتنیه.
برگردیم سر موضوع مورد بحث!در واقع همسترهای نر و ماده در زیستگاه طبیعی فقط در زمان جفت گیری با هم رو به رو میشن و بعد از اون هر کدوم در تونلهای جداگانه ای زندگی می کنن.پس علت اینکه تو مغازه ها می بینین بعضی از همسترها زخمی هستن و حتی گاها یه چشمشون رو از دست دادن برای اینه که فروشنده ها به نیت تکثیر بیشتر و سریعتر،نرها و ماده ها رو با هم نگهداری می کنن.همسترهای ماده هم بعد از باردار شدن به دلیل احساس نا امنی که از جانب همسترهای نر دارن اقدام به زخمی کردن و حتی کشتن اونها می کنن.
نگهداری همسترهای تازه از شیر گرفته شده تا سن ۴۰ روزگی در کنار هم نه تنها خطرآفرین نیست بلکه برای رشد بهتر اونها ضروری به نظر می رسه و شما مرتب شاهد بازی و کشتی گرفتن اونها هستین و کلی لذت می برین اما
اگه قصد نگهداری تعداد زیادی همستر بالغ رو دارین ملزم به تهیه قفس مجزا برای هر کدام از آنها هستید!